Η προγιαγιά μου η νεράιδα

Η μητέρα του παππού μου, η γιαγιά του πατέρα μου, η προγιαγιά μου. Η Μαρία.

Από καιρό ήθελα να γράψω αυτή την ιστορία αλλά όλο την ανέβαλλα.
Έγινε όμως κάτι και μου έδωσε την αφορμή.

Γεννήθηκε το 189? όταν ακόμα ήταν τουρκοκρατούμενα τα Γιάννενα και δεν γνωρίζουμε την ακριβή ημερομηνία γέννησης. Πέθανε σχεδόν 110 ετών σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας.
Ήταν πολύ έξυπνη και κοτσονάτη. Μέχρι τα 105 πήγαινε κάθε καλοκαίρι διακοπές (με τους κολλητούς της).
Ήταν απανταχού παρούσα και είχε άποψη για όλα.
Όταν ξεκινούσε με τις ιστορίες δεν έβαζε τελεία. Η αλήθεια είναι ότι με κούραζε αλλά τώρα μου λείπει, θα 'θελα λίγες ιστορίες ακόμα.
Δεν ήξερε να διαβάζει και να γράφει. Όταν άρχισα να πηγαίνω σχολείο πήρα κιμωλίες και ένα μικρό πίνακα στο σπίτι και της έλεγα να της μάθω.

Έβλεπε καλύτερα από όλους αλλά παραπονιόταν καθώς παρακολουθούσε τηλεόραση.
Της λέγαμε να την πάμε σε οφθαλμίατρο να φορέσει γυαλιά και η απάντηση της ήταν:
"Από τώρα να βάλω γυαλιά; Όχι παιδάκι μου"
Ήταν μόλις 98.
Γενέθλια δεν γιορτάζαμε αλλά κάθε πρωτοχρονιά της λέγαμε "άντε να τα εκατοστίσεις γιαγιά" και έλεγε "τι μόνο ένα χρόνο θα ζήσω ακόμα;"
Όταν πέρασε τα εκατό δεν ξέραμε τι ευχή να δώσουμε.

Το πόσα έζησε, πολέμους ,κακουχίες και αλλαγές, είναι αυτονόητα.
Σε μια επέτειο της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων, ήμουν στο Λύκειο, μου έλεγε πως ήταν εκείνη την μέρα.
Ήταν περίπου 20 χρονών και έβλεπε από μακριά τους Έλληνες στρατιώτες να έχουν αιχμάλωτους τους Τούρκους και να τους οδηγούν έξω από την πόλη.
"Δεν μας είχαν πειράξει οι Τούρκοι, αλλά επιτέλους ήμασταν ελεύθεροι" μου είπε.
"Θα παρελάσεις αύριο καμάρι μου;"
"Όχι ρε γιαγιά"
"Γιατί παιδάκι μου, να τιμάς το παρελθόν"
"Εγώ το τιμάω αλλά δεν με βάζουν στην παρέλαση, είμαι κοντή"
Τι να πει μετά από αυτό, με έφαγαν τα διαπλεκόμενα.

Πρώτος και με μεγάλη διαφορά "έφυγε" ο προπάππος μου.
Όταν ήταν νέος (πριν εκατομμύρια χρόνια) ήταν βοσκός.
Μια ηλιόλουστη μέρα σε ένα ξέφωτο στο βουνό (δεν ξέρω αν είχε φλογέρα) έβοσκε το κοπάδι του. Εμφανίστηκαν μπροστά του μερικές όμορφες αέρινες παρουσίες. Κρατούσαν στα χέρια τους μαντήλια και χόρευαν γύρω του. Εκείνος άρπαξε το μαντήλι από την μία. Εκείνη θύμωσε και τον χτύπησε στο γόνατο. Πήρε πίσω το μαντήλι της και έφυγαν βιαστικά.
Ο προπάππος μου από τότε έμεινε κουτσός.
(Ο μύθος λέει πως αν πάρεις από μια νεράϊδα το μαντήλι της τότε την κάνεις θνητή για πάντα)
Μια άλλη εκδοχή, που την εξέφρασε ένας οικογενειακός μας φίλος σε μια πρόσφατη συγκέντρωση, είναι πως ο παππούς μάλλον τα είχε με κάποια παντρεμένη και τις άρπαξε δεόντως από τον σύζυγο.

Ο αδερφός μου και εγώ ακούσαμε αυτή την ιστορία όταν ήμασταν πιτσιρίκια. Πλάσαμε τρελά σενάρια με το μυαλό μας.
Αποφασίσαμε, τελικά, πως η γιαγιά μας ήταν η νεράιδα(το συζητούσαμε με τα ξαδέρφια μας και γελούσαμε, άκου εκεί νεράιδα).
Είχαμε πολλά στοιχεία που να το αποδεικνύουν.
Καταρχήν ήταν άγνωστη η ημερομηνία γέννησης, ούτε η ίδια δεν την ήξερε, δεν γερνούσε, δεν αρρώσταινε ποτέ ούτε από γρίπη.
Μετά που πέρασαν τα χρόνια δεν φαινόταν πως μπορεί να πεθάνει.

Κάθε πρωτοχρονιά έλεγε "δεν θα την βγάλω φέτος την χρονιά"
Της απαντούσα "ωχ μωρέ γιαγιά, έτσι είπες και πέρυσι".
Σαν να έβαζε στόχο, για ακόμα μία χρονιά ζωής.
"Αυτά τα ρούχα, αυτά τα παπούτσια, όλα καινούργια και το καλό μου το μαντήλι, αυτά να μου φορέσετε όταν έρθει η ώρα. Να με προσέξετε, κοίτα μην μου βάλετε άλλα, αυτά θέλω. Ααα ναι και τον αναπτήρα και τον σουγιά".
Πάντα είχε πάνω της έναν αναπτήρα και έναν σουγιά, σαν τον Μαγκάϊβερ.

Η πτώση της ήταν ξαφνική.
"Ήρθε η ώρα μου" είπε και άρχισε να χάνεται.
Για ένα μήνα ήταν στο κρεβάτι. Πολύ συχνά είχε αναλαμπές.
Αστειευόμουν και τις έλεγα πως αν έχει πουθενά κρυμμένες λίρες καλά θα έκανε να μας τις φανερώσει.
Γελούσε. Αλλά φοβόταν και λίγο.

Πάντα την πειράζαμε και πάντα γελούσε. Ακόμα και για τον θάνατο γελούσε.
Μία βδομάδα πριν πεθάνει ήμουν στα Γιάννενα. Περίμενα δίπλα της μήπως και συνέλθει.
Με αναγνώρισε και προσπάθησε να μου μιλήσει.
"Φεύγω...την ευχή μου..." ψέλλισε.

Την χαιρέτησα, έφυγα από την πόλη και ήξερα πως δεν την ξαναδώ.
Πέθανε μετά από λίγες μέρες, πρωτοχρονιά του '02.
Δεν θα μπορούσε να πεθάνει άλλη μέρα. Μόνο πρωτοχρονιά, ώστε να έχει "βγάλει" την προηγούμενη χρονιά.
Ακόμα και με τον θάνατο της μας έκανε να χαμογελάσουμε.
Δεν μπόρεσα να πάω στην κηδεία. Ούτε και τώρα στην εκταφή.
Θέλω να την θυμάμαι όπως τότε.

Γέννησε 10 παιδιά από τα οποία έζησαν και μεγάλωσαν τα 4.
Απέκτησε 13 εγγόνια και 24 δισέγγονα.
Κατάφερε να δει ένα τρισέγγονο, τον γιό του αδερφού μου.
Υπήρξε η αρχή μιας αλυσίδας 42 ανθρώπων.

Που την θυμούνται και υπάρχει ακόμα.
Γιατί ο άνθρωπος για μένα είναι οι αναμνήσεις που αφήνει πίσω του.